«دیه و اَرش»

بچه مقدمه : دیه یا همان خون بها که دارای قدمت تاریخی زیادی است چه از صدر اسلام و چه در زمان های میلادی و قبل از میلاد . در این صفحه از ماهنامه می خواهیم به بررسی جزئی از دیه بپردازیم که امیدواریم آنچه ما ارائه می دهیم مورد قبول شما دوستان و دانشجویان گرامی رشته حقوق شود .

تعریف قانونی دیه : دیه مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا عضو به مجنی علیه یا به ولی یا اولیاء دم او داده می شود . ماده 294 ق.م.ا

تعریف عامیانه : دیه مالی است که مجرم به خاطر ارتکاب به جرمی که منجر به آسیب بدنی یا مرگ دیگری می شود به شخص او یا صاحب خون (ورثه اش) می پردازد .

اَرش: اگر در مورد عضوی دیه معین نشده باشد قاضی با در نظر گرفتن دیه کامل انسان و نوع و کیفیت آسیب ، مطابق نظر کارشناسی میزان آن را معین می کند که در اصطلاح به آن ارش می گویند . برای مثال : اعضایی مثل گوش ، چشم ، دست یا پا و ... دیه معین دارد ولی عضوی مانند طحال فاقد دیه معین است که به آن ارش تعلق می گیرد .

محاسبه دیه : معمولاً در دادگاه ها بر مبنای شتر یا درصدی از دیه کامل یک انسان دیه را محاسبه می کنند ، ولی امکان آن هست که دادگاه دیه را با نوع های دیگر که در قانون ذکر شده محاسبه کنند . مانند : گاو ، گوسفند ، دینار و درهم ، در هم و لباس حله یمنی البته موارد بیان شده همگی باید صحیح و سالم باشند که در بندهای ماده 297 ق.م.ا ذکر شده .

چند نکته در مورد دیه :

1-دیه فلج کردن هر عضوی که دارای دیه معین است مثل دست و پا و غیره ...  دیه همان عضو است .

2-قطع کردن عضوی که دارای دیه معین است و فلج می باشد  دیه همان عضو است .

3-مهلت پرداخت دیه از زمان وقوع جرم عبارت است از : جرائم عمدی که ظرف یک سال است ، شبه عمدی ظرف دو سال ، و در خطای محض سه سال و در جرائم عمد و شبه عمد مسئول دیه خود مرتکب جرم محسوب می شود .

4-عاقله: یعنی بستگان مرد و نسبی پدری و مادری یا پدری به ترتیب طبقات ارث به نحوی که همه اشخاص که در زمان فوت می توانند ارث ببرند به صورت مساوی عهده وار پرداخت دیه می باشند.  

مهدی ارم